“Taliban” hərəkatı 1994-cü ildə yaradılıb. Bir kənd mollası bəzi quldurlara əsir düşən iki qızla döyüşmək üçün şagirdlərini toplayıb.
Onun istəyi o qədər uğurlu olub ki, ətraf kəndlərin sakinləri dəstəyə adamlar veriblər və onları mütəmadi olaraq qorumağı xahiş ediblər. Puştun dindarları dəstə-dəstə yeni təşkilata axışıblar və 1996-cı ildə “Taliban” Kabili işğal edib. Onlar Əhməd Şah Məsud, Əbdül-Rəşid Dostum, Gülbəddin Hikmətyar kimi tanınmış mücahid komandirlərinin qüvvələrini darmadağın ediblər.
Təəssüf ki, bu hərəkatın lideri Molla Ömər uzun müddət tərəddüd edib və Üsamə bin Ladenin amerikalılara ekstradisiyasına razılıq verməzdən əvvəl çox düşünüb. Onun məsləhətçiləri düşünərkən ABŞ-ın rəhbərlik etdiyi koalisiyanın Əfqanıstanda əməliyyatları başlayıb.
“Taliban” uzun müddət ölkəyə nəzarət uğrunda mübarizə aparsa da, sonda yalnız kənd yerlərini əllərində saxlaya biliblər. Buna baxmayaraq, müharibənin ən çətin anlarında belə Əfqanıstan ərazisinin ən azı yarısına nəzarət ediblər.
Əslində bunlar sadə kənd oğlanlarıdır.Onlar heç savadlı deyillər, çox mühafizəkardırlar və fanatik şəkildə İslam dininə bağlıdırlar. Onların hərəkatının rəsmi bayrağı həyatın bütün sahələrində şəriət qaydalarının tətbiqidir. Və düşünməmək lazımdır ki, onlar öz xalqının iradəsinə zidd gedirlər – əfqanların təxminən 90 faizi şəriətin tərəfdarıdır (Səudiyyə Ərəbistanından daha çox!).
Bundan əlavə, Amerikada keçirilən sosial sorğulara görə, ölkə sakinlərinin yarıdan çoxu “Taliban”ı dəstəkləyir.
Başqa sözlə, bunlar sadəcə bəzi üsyançılar deyil. Bu, ali hakimiyyəti ələ almış böyük bir təşkilatdır. Həmvətənlərin əksəriyyəti onun tərəfdarıdır və “Taliban”ı sözdə və əməldə dəstəkləməyə hazırdırlar. Bunu hərəkatın qətiyyətli davamlılığı ən yaxşı sübut edir – bu uşaqlar amerikalılara tab gətiriblər və iyirmi illik müharibədən sonra sağ qalıblar. Hətta onların sorğu-sualsız lideri Molla Ömərin səkkiz il əvvəl vəfat etməsinə baxmayaraq.
Xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır: əfqanlar həqiqətən mömin müsəlmanlardır və “Taliban”ın qanunlarına riayət etmək onlar üçün heç də ağır deyil.
Doğrudur, bu dəfə bu hərəkatdan gələn radikallar, güman ki, güclü şəkildə təşkilatlanıblar. İslam qadınların üz və əllərin oval hissəsi istisna olmaqla, bütün bədənlərini kişilərdən, kişilərdən isə göbək və diz arasında olan hər şeyi örtülməsini tələb edir. Üstəlik, yaxın qohumlar dairəsində bu tələblər daha az sərtdir və həyat yoldaşları arasında mövcud deyil.
Bundan əlavə, İslam dini milli adət-ənənələrə də yer verir. Əgər müəyyən bir xalqın öz qaydaları varsa, onlara riayət etmək kifayət qədər qanuni sayılır. Məsələn, afrikalı müsəlman qadınlar bir bel paltarında (cinsiyyət orqanlarını və bəzən də ombanı örtən paltar – red.) gəzə bilərlər.
Alt paltara gəlincə, iddialara görə, Məhəmməd peyğəmbəin dövründə ərəblərdə əslində olmayıb. Bəli, yalnız müasir İslam bu arqumenti heç bir ağlabatan hesab etmir. Əgər peyğəmbərin sağlığında olmayan hər şeydən əl çəksən, o zaman bir çox gözəl şeylərdən qurtulmalısan. Amma İslam sadəcə olaraq ticarəti və elmi çox dəstəkləyir.
“Taliban”a gəlincə, buna baxmayaraq, onlar alt paltarına qadağa qoyublar. Amma bir çəqam var: Molla Ömərin ölümündən sonra “Taliban” çox mərkəzləşdirilməmiş hərəkatdır. Başqa sözlə, Bamian sərkərdəsi Cəlalabad sərkərdəsi ilə razılaşmaya bilər. Ona görə də alt paltarına qadağa var, amma bu, axmaq şüardan başqa bir şey deyil.
Follow @7timesaz