“Əgər Allahla görüşsəm ona çox sağ ol deyərəm”.
Bu sözləri bu gün 63 yaşı tamam olan dünya şöhrətli detektiv yazıçı, Azərbaycanın Xalq yazıçısı, publisist Çingiz Abdullayev “Report”a müsahibəsi zamanı deyib.
Sözügedən müsahibəni təqdim edirik:
– Müsahibələrinizin birində demisiniz ki, mən bu qədər işi sevdiyimə görə çatdırıram, sevdiyim üçün yazıram, yaradıram və yaşayıram. Necə düşünürsünüz, sizcə, insan həyatını necə yaşamalıdır?
– Bəlkə də mənim kimi yaşamalıdır. Gün ərzində 3-4 saat yatıram. Bir neçə gün öncə katibimiz (Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi) Səlim Babullaoğlu dedi ki, mən neçə ildir sizə baxıram, ancaq indi başa düşdüm ki, siz insan deyilsiniz, siz “vezdexod”sunuz (yolsuzluq şəraitində gedən nəqliyyat vasitəsi). Çünki insan bu qədər işi çatdıra bilməz. Çatdırıram ona görə ki, sözün əsl mənasında yaşayıram. Bilmirəm sabah necə olacaq. Amma hər dəqiqəmi, hər saatımı yaşayıram. Həm öz işlərimi, həm də bu həyatı sevirəm.
– Dante Aligyerinin “İlahi komediya” əsərinə inansaq, cəhənnəmin 9 mərhələsi var. Çingiz Abdullayev cəhənnəmi necə təsvir edir?
– Bir dəfə zarafatla demişdim ki, əgər şansım olsa, mən cəhənnəmi seçərdim. Ona görə ki, gözəl qadınların hamısı oradadır. Ümumiyyətlə, gözəl qadınların hamısı cəhənnəmlikdir. Elə ağıllı kişilər də cəhənnəmlikdir. Təbii ki, bu zarafat idi. Görünür, mən hələlik cəhənnəmə düşmərəm. İndiyə qədər rüşvət almamışam, heç bir qadını incitməmişəm, elə dostum olmayıb ki, ona sadiq çıxmayım. Belə olduğu halda, Allah məni oraya göndərməməlidir. Amma yenə də hər şey onun əlindədir.
– Bəs cənnəti necə təsəvvür edirsiniz?
– Mən bunu hər zaman deyirəm yaxşı yazıçı əbədiyyətdə xalqın vəkilidir. Bilmirəm ki, mən necə yazıçıyam, amma istərdim ki, məndən əlli, yüz, iki yüz il sonra da kitablarımı oxusunlar. Bilsinlər ki, biz necə yaşayırdıq, mövqeyimə inansınlar. İnansınlar ki, biz özümüzü insan kimi aparmışdıq, biz öz torpaqlarımızı qaytara bildik, biz ləyaqətlə bu torpaqlarda, bu dünyada yaşamışıq. Bəlkə də, xoşbəxtlik odur ki, sən olmayanda da səni tanısınlar, oxusunlar və bilsinlər. Rüstəm İbrahimbəyov deyirdi ki, əgər ləyaqətli yaşasan, sənin dəfninə də ləyaqətli insanlar gələcək. Əslində, biz cənnəti istədiyimiz hər şeyi yeyə biləcəyimiz, ətrafımızda gözəl qızların, gəzdiyimiz və getdiyimiz hər yerin mükəmməl olduğu bir məkan kimi təsəvvür edirik. Çox adam cənnəti belə fikirləşir. Hələ bəziləri fikirləşir ki, pul da çox olmalıdır. Lakin mən qəti bilirəm ki, pul ilə xoşbəxtlik ala bilməyəcəksən. Bunu hər zaman demişəm və deyəcəyəm. Pul yaşamaq üçün etalondur, amma xoşbəxt olmaq üçün etalon deyil. Ən böyük xoşbəxtlik odur ki, sənin sağlam ailən, övladların və nəvələrin olsun. Bundan böyük xoşbəxtlik yoxdur.
– Orta əsrlər dövründə şərqdə bəşəriyyətin dahi insanları yaradıcılıqla məşğul olub. Hazırda Şərq və Qərbin müqayisəsini etsək, vəziyyət necədir?
– Mən ürək ağrısı ilə deyirəm ki, Qərbdə hazırda dahi insanlar var ki, yaradıcılıqla məşğuldur, Şərqdə isə bu, daha az müşahidə olunur. Bu yaxınlarda Heydər Əliyev Fondu bizi Dubaya göndərmişdi. Oradan yenicə qayıtmışıq. Bilirsiniz, baxırsan ki, orada hər şey var. Böyük pullar, möhtəşəm binalar və s. Amma son 50-100 ildə oradan bir yazıçı, rəssam, bəstəkar, həkim, bir alim çıxmayıb. Ona görə deyirəm pul hər şeyi həll etmir. Elə bu baxımdan qərbdə indi belə insanlar var, şərqdə isə azalır. Bizdə də Tahir Salahov, Rüstəm İbrahimbəyov, Arif Məlikov, Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Lütfəli Ələsgərzadə kimi dahilər var idi.
– Ölməkdən qorxursunuz?
– Cavanlıqda qorxurdum, amma indi qorxmuram. Bəlkə də, qorxuram, bilmirəm. İnsan yaşa dolduqca ölümdən daha az qorxur, daha çox qorxmalıdır, amma daha az qorxur. Mənim yadımdadır ki, doxsan yaşında qoca bir kişi deyirdi ki, mən yaşamaqdan yorulmuşam. Mən isə yorulmamışam. Hiss edirəm ki, mənim 30 yaşım var. Həmişə hiss edirdim ki, 16 yaşım var, amma indi 30-a yaxınlaşdığımı düşünürəm (gülür). Amma onu deyim ki, bütün azərbaycanlılar kimi mənim də arzum var: nəvələrimin toyunu görmək. Nəvələrimin toyunu görsəm, onda tam razı olaram.
