Ukrayna münaqişəsi yeni mərhələyə qədəm qoyub. İndi ərazilərində irəliləyən, daha dəqiq desək, torpaqlarını azad edən tərəf Ukrayna Silahlı Qüvvələridir. Bəzi ərazilərdə Rusiyanın hücumunu, hətta bir növ əks-hücumunu gözləməyə də ümid yoxdur. Nəzərə alsaq ki, Rusiya normal səfərbərlik həyata keçirə bilmir, vəziyyət daha da mürəkkəbləşir.
Ukraynalı politoloq Qriqori Mavrov AYNA-ya müsahibəsində ölkəsində baş verənlərdən danışıb.
– Rusiya işğal etdiyi əraziləri “Rusiya” kimi tanıdı, Ukrayna isə NATO-ya üzv olmaq prosesinə imza atdı. Vəziyyət gərginliyin artımı xətti ilə getdi. Sizcə, bu vəziyyət hara aparacaq?
– Görünür, Putin üçün bu, “stavka”ların artmasıdır, Ukrayna üçün isə çox şey dəyişməyib. Putin ən azı bütün Ukraynanı, hətta bütün Avropanı Rusiyaya daxil edə bilər, lakin bu, ona müharibədə qalib gəlməyə kömək etməyəcək. Üstəlik, əvvəllər danışıqlar yolu ilə müharibəni dayandırmaq və işğal olunmuş əraziləri tərk etmək imkanı var idisə, indi onun belə imkanı yoxdur. Ukrayna Silahlı Qüvvələri bütün Ukrayna ərazilərinin, o cümlədən Krımın azad edilməsinə yönəlib, ona görə də Ukrayna torpaqlarının ilhaqı Rusiya ordusunun tam məğlubiyyətinə və işğalçıların Rusiyaya geri qaçmasına gətirib çıxaracaq.
Putin nüvə silahının istifadəsi istisna olmaqla, ixtiyarında olan bütün vasitələrdən istifadə etdi və çox güman ki, Ukrayna və dünya birliyinə qarşı son qorxu elementi nüvə silahı olacaq. Bununla belə, nüvə potensialından könüllü imtina etmiş bir ölkəyə qarşı nüvə silahından istifadə dünya təhlükəsizliyinin bütün mövcud sistemini məhv edəcək. Nüvə klubu və bunlar təkcə Qərb ölkələri deyil, Hindistan, Çin, Pakistan da reaksiya vermək məcburiyyətində qalacaq və ən azı Rusiya tam təcriddə qalacaq və maksimumda Rusiya konvensial (nüvə silahı ilə yox) silahlarla öz ərazisində zərbə alacaq.
Qara dəniz donanmasının məhv edilməsindən tutmuş Rusiya ərazisindəki digər strateji hədəflərə zərbələrin endirilməsinə qədər bir neçə variant nəzərdən keçirilib. Bir şey dəqiqdir: Rusiyanın bu müharibədə qalib gəlmək üçün heç bir aləti yoxdur. Müharibənin uzanması Rusiyanın özündə vəziyyəti daha da pisləşdirəcək və dünya ictimaiyyətinin Ukraynaya dəstəyini artıracaq. Beləliklə, bu vəziyyət Rusiyanın Ukrayna ərazisində tam məğlubiyyətinə və ya Putin rejiminin süqutuna və islahatlara, ya da Rusiyanın təcrid olunaraq böyük KXDR-ə çevrilməsinə gətirib çıxaracaq.
– Ukrayna ordusu indi dalbadal ərazilərini azad edir, Rusiyanın daxilində isə elit qarşıdurmalar və parçalanma başlayıb. Bu parçalanmanın orduda tam demoralizasiyaya gətirib çıxaracağını və bu prosesin Ukraynanın öz ərazilərini tam azad etməsi prosesini sürətləndirəcəyini gözləyirsinizmi?
– Düşünürəm ki, Rusiya ordusunun ruhdan düşməsi daha da güclənəcək və bu, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə işğal olunmuş əraziləri daha da sürətlə azad etməyə kömək edəcək. Artıq indi görürük ki, Rusiya tədricən orta əsrlərə qayıdır. Putinin döyüş meydanında qalib gələ bilməməsi onu ən qızğın tərəfdarlarının belə gözündə zəiflədir və onları öz ittifaqları və birliklər quraraq, hərəkətə keçməyə məcbur edir.
Artıq indidən Çeçenistan rəhbəri Kadırov və oliqarx Priqojin məğlubiyyətlərə görə bütün günahı ordunun nümayəndələrinin üzərinə qoyurlar, baxmayaraq ki, ordunun yalnız cəmiyyətdə korrupsiyanın və peşəkarlığın olmasının əksi olduğu açıq-aydın görünür. Odur ki, orduda baş verənlər anomaliya deyil, qanunauyğunluqdur. Kadırov və Priqojin bütün bunları çox gözəl başa düşür və onların bəyanatları Putinin bu 23 il ərzində yaratdığı hakimiyyət şaqulisində yaxınlaşan parçalanmanın ilk əlamətləridir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bəzi bölgələrdə onlar mərkəzi hakimiyyətin daha da zəifləməsi halında açıq şəkildə qubernatorların şəxsi ordusu kimi istifadə olunacaq ərazi müdafiəsi qüvvələr yaratmağı planlaşdırırlar. Ərazi müdafiəsi qüvvələri yaratmağın başqa izahı yoxdur.
Müharibənin 8 ayı ərzində Putin bütün bu illər ərzində yaratdığı hər şeyi itirə bildi. O, Qərbdə Kremlin “əlindən yeyən” rusiyapərəst qüvvələri itirdi. O, enerji klubunda domonantlığını sürətlə itirir ki, bu da ona nəinki böyük gəlir gətirdi, həm də yerli siyasətə təsir edərək Avropanın enerji bazarında hökmranlıq etməyə imkan verirdi. O, artıq müharibədən və onun dünya iqtisadiyyatına vurduğu ziyandan bezmiş Hindistan və Çindəki tərəfdaşları ilə çətinlik yaşayır. Putinin itirəcəyi son şey onun sevimli şaquli hakimiyyətin iflası olacaq, o da dağılacaq və arenaya öz maraqları və öz vəzifələri ilə çoxlu müxtəlif aktyorlar gətirəcək. Bu, sonda Rusiya dövlətçiliyini çökdürəcək.
– İndi Avropada daha çox mümkün nüvə zərbəsindən və nüvə müharibəsindən danışırlar. Hazırki şəraitdə bu, nə dərəcədə mümkündür?
– Nüvə zərbəsini proqnozlaşdırmaq çətindir, çünki Putinin məntiqini başa düşmək çox çətindir. Biz hamımız müxtəlif amillərə əsaslanaraq, qərarlar qəbul edirik və bizi əhatə edən dünya haqqında müxtəlif səviyyələrdə şüurumuz var. Putinin başqa insanların yaşadığı reallıqla ciddi ziddiyyət təşkil edən özünəməxsus reallığında yaşadığını hamımız gördük. Ukraynaya qarşı müharibənin rus ordusunu məğlubiyyətə aparacağı tamamilə aydın idi. Yeri gəlmişkən, bu barədə sizinlə danışmışdıq və bir çox başqa ekspertlər də bu barədə yazdılar. Qərb liderləri bir ilə yaxındır ki, Putinə müharibə baş verərsə, görünməmiş miqdarda sanksiyalarla üzləşəcəyini deyirdilər, lakin o, öz yolu ilə getmək qərarına gəlib. Ukrayna ərazilərinin ilhaqı da eyni məntiqin davamıdır.
Heç kim nəzarət edə bilməyəcəyi əraziləri ilhaq etmir və biz görürük ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri irəliləyir və Putinin “Rusiya ərazisi” adlandırdığı ərazini azad edir. Yəni Putin nəyin effektli olub, nəyin olmayacağı ilə bağlı ancaq öz şəxsi fikirləri əsasında hərəkət edir. Rusiyada hakimiyyətin avtoritar olduğunu nəzərə alsaq, heç kim çıxıb ona Putindən fərqli rəy verə bilməz. Yadınızdadırmı, rus elitasına bu yaxınlarda (ilhaq münasibəti ilə) müraciətində o, transatlantik köləlikdən, hinduların məhv edilməsindən, Xirosima və Naqasakidən danışdı, başqa mövzulara toxundu və bütün bu tamaşaçılar oturub itaətkarlıqla onun psevdotarixi sərsəmləmələrinə qulaq asdılar.
Bütün bunlar özünü böyük aktyor hesab edən, şeirlər və pyeslər bəstələmiş imperator Neron dövrünün qədim Romasını xatırladır. Onun yazdıqlarına böyük tələbat olmadığı üçün Neron romalıları sadəcə onlara qulaq asmağa məcbur edirdi. Böyük tarixçi Putin böyük şair Neronun birbaşa varisidir.
Beləliklə, illərin qeyri-məhdud hakimiyyətlə təhrif edilmiş şüur, çox orta intellektual qabiliyyətlər və fərqli bir fikri dərk etməkdə tamamilə acizlik tamamilə dəhşətli bir mənzərə göstərir. Qarşımızda, eyni zamanda, nüvə silahı olan bir ölkədə mütləq hakimiyyətə malik olan, açıq şəkildə qeyri-sağlam bir insan var, buna görə də mən nüvə silahlarının istifadəsini və ya onlardan istifadə cəhdini istisna etməzdim.
Follow @7timesaz