“Ölkə.Az” aviatravel.az-a istinadən bildirir ki, Ukrayna pilotları hamını maraqlandıran 16 sualı cavablandırıblar və bu cavablar Aviatravel oxucuları üçün də maraqlı ola bilər, deyə təqdim edirik.

16. Pilotlar qapıları içəridən nə vaxt bloklayır?

Təyyarə işçilərinin kabinə daxil olmaq üçün yığdığı xüsusi bir kod var. Bu, məsələn, hər iki pilotun huşunu itirdiyi zaman kabinə daxil olmaq üçün lazımdır. Komandir uçuşdan əvvəl kodu öyrənir və heyətə bildirir. Kodu daxil etdikdən sonra qapılar bir dəqiqə ərzində açılacaq, ancaq pilotların heç bir tədbir görməməsi halında bu mümkündür. Çünki pilot salondakı hər şeyi videokamera vasitəsi ilə görür, buna görə heyət üzvü olmayan bir nəfər qapıda dayanırsa, qapıları tamamilə bloklayır və təcavüzkar içəri girə bilmir.

15. Pilotlar əyri bığ saxlaya və ya pirsinq edə bilərmi?

Saqqal, gür bığ, pirsinq və üzdəki hər hansı digər zinət əşyaları və s. oksigen maskasının pilotun üzə yaxşı oturmasına mane olur. Buna görə pilotun üzü həmişə təmizdir, bəzən yüngül təraşsızlığa icazə verilir. Əks təqdirdə, sərnişinlərin həyatını təhlükəyə atan bir vəziyyət yarana bilər.

14. Bütün mühərriklər sıradan çıxsa nə olar?

Hər bir uçuş zamanı təyyarə mühərriklərini sıfır təkanla işlədiyi rejimə keçirir. Əgər mexaniki sürət qutusu olan avtomobildə qolu neytral vəziyyətə keçirsəniz, təpədən enərkən olduğu kimi, bu, eyni vəziyyət yaradacaq. Mühərrikin tam nasazlığınə gəlincə, bu olduqca nadir haldır və bu halda onları yenidən işə salmaq üçün xüsusi təlimatlar var.

Ancaq mühərriklər olmasa da, təyyarə sürüşmə enişi ilə eniş edə bilər. Ən məşhur hadisə, 747-ci ildə təyyarənin vulkan püskürməsindən toz buluduna düşdüyü, 1982-ci ildə mühərrikinin hamısının sıradan çıxdığı zaman Java üzərindəki Boeing-4 təyyarəsi ilə baş verib. Heyət təyyarəni yaxınlıqdakı hava limanına endirməyi bacarıb və 263 nəfərdən heç biri xəsarət almayıb.

13. Oksigen maskaları nə vaxta kimi davamlıdır?

Təyyarənin içindəki oksigen səviyyəsi və təzyiqi süni şəkildə qorunur. Kabin yüksək bir hündürlükdə təzyiqdən çıxarsa,  insanda hipoksiya yaradır: huşunu itirir və oksigen maskası olmadan ölə bilər.

Sərnişinlər üçün oksigen maskaları 10-15 dəqiqə üçün nəzərdə tutulub. Bu vaxt pilot üçün təyyarəni normal nəfəs ala biləcəyi bir yüksəkliyə endirmək üçün kifayətdir. Təyyarənin konsentrasiyasını itirmədən endirmək və hətta yerə endirmək üçün pilotun daha uzun müddət üçün nəzərdə tutulmuş öz stasionar oksigen maskası var. Pilotlar hər uçuşdan əvvəl maskalarının funksionallığını yoxlayırlar.

12. Pilotlar sükan arxasında yatırlar?

Pilotların təxminən 56%-i uçuş əsnasında təsadüfən yuxuya gedir. Xoşbəxtlikdən, müasir təyyarələr demək olar ki, həmişə avtopilot rejimində işləyir və dispetçerlər pilotlardan davamlı rəy tələb edirlər.

Uzun məsafəli uçuşlarda eyni vaxtda iki heyət və ya üç pilot işləyə bilər, istirahət üçün onlar bir-birini əvəz edirlər. Növbəni başa vuran pilot xüsusi kabinədə yatır. Heyətin mütəmadi olaraq dispetçerlərlə əlaqə saxlaması və ən azı bir pilotun uçuşa nəzarət etməsi vacibdir.

11. Təyyarə niyə dolanır?

Bu normal bir vəziyyətdir. Təyyarə müxtəlif səbəblərdən dolana bilər, məsələn, uçuş zolağında bir cisim və ya heyvan var, güclü bir külək əsir və ya xüsusi uçuşlara təcili olaraq minmək üçün hava limanı müvəqqəti bağlanır.

Sərnişinlər narahatdırlar, çünki təyyarə çoxdan gözlənilən enişdən birdən-birə kəskin bir şəkildə qalxır, amma əslində hər şey nəzarət altındadır – bu, yenidən dövrə vurmaq üçün standart bir yoldur.

10. Təyyarədə doğulan uşaq hansı ölkənin vətəndaşlığını alır?

Bir neçə variant var:

doğuşun baş verdiyi hava gəmisinin məxsus olduğu aviaşirkətin qeydiyyatda olduğu ölkə;
körpənin doğulduğu ölkə;
təyyarənin endiyi ölkə.
Əksər hallarda birinci variant praktikada daha çoxdur, lakin mövcud qanunvericilik nəzərə alınmaqla, qərar aviaşirkət tərəfindən qəbul edilir. Bəzi aviaşirkətlər uşaqlara hədiyyə olaraq bonus verir, ömür boyu öz təyyarələrində dünyanın istənilən yerinə pulsuz uçmaq imkanı yaradır

8. Təyyarə avtopilotla enə bilərmi?

Müasir təyyarələrdə idarəetmə sistemləri təyyarəni 300 metr yüksəklikdən bir marşrut boyunca idarə edir və demək olar ki, tamamilə uçuş zolağına enir. Eniş zamanı avtomatik eniş istifadə edilə bilər, lakin pilotun bu rejimi aktivləşdirməsi və eniş üçün müəyyən konfiqurasiyaları təyin edərək nəzarət etməsi lazımdır.

Onsuz da uçuş-enmə zolağına birbaşa enmədən əvvəl təyyarə kurs sürüşmə yolu sistemi ilə idarə olunur: hava limanı radio işığı təyyarənin yolunu düzəldir. Bu sistem, təyyarə tamamilə enerjisiz qalsa da işləyir.

7. Suya və ya quruya sərt eniş – hansı daha təhlükəsizdir?

Bu təyyarənin modelindən asılıdır, lakin əksər hallarda yerə enmək daha asandır. Su yalnız sürətlə təyyarəni basmayacaq – sıxlığına və tutumuna görə yerdən daha çətindir. Statistikaya görə, yerə ağır bir təcili enişlə, sağ qalma ehtimalı daha yüksəkdir.

6. Pilotlar uçuş zamanı necə yemək yeyirlər?

Pilotlara ayrıca bir menyu hazırlanır: komandir toyuq istəsə, ikinci pilot günorta yeməyinə balıq və ya ət alacaq. Bu, qida zəhərlənməsinin qarşısını almaq üçün ən yaxşı yoldur. Pilotlar növbə ilə yemək yeyirlər, bəziləri xüsusi bir masada sükan arxasında.

Ancaq bu qaydanın yerinə yetirilmədiyi aviaşirkətlər var və pilotlar sərnişinlərlə eyni miqdarda yemək ala bilərlər.

5. Pilotlar niyə bəzən salonda sərnişinlərlə uçurlar?

Bəzən iş üçün pilotlar sərnişinlərlə bir hava limanından digərinə uçurlar. Gəmidə forma geyindilərsə, sərnişinlərin qarşısında yatmaları, yemək yemələri və qulaqlıqlı filmlərə baxmaları qəti qadağandır. Bu cür hallarda pilotun forma geyinməsi yanıltıcı və sərnişinlər arasında çaxnaşma yarada bilər. Ancaq daha tez-tez forma geyən pilotlar, kabinədəki ehtiyat oturacaqlarda və ya birinci sinifdə uçurlar.

4. Pis olanı nədir – quşa dəymək, dolu vurmaq və ya ildırım vurmaq?

Yıldırım tez-tez təyyarəni vurur, ancaq sərnişinlər bunun fərqinə varmırlar. Çox nadir hallarda, bu təyyarənin qaralmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə, pilotlarda gəmidəki elektronikanı sanki sıfırlayan bir neçə təlimat var və uçuş həmişəki kimi davam edir.

Quş dəstəsi – göründüklərindən daha təhlükəlidir. Biri fana və ya turbinə düşərsə, mühərrikin xarab olması, sıradan çıxması və hətta yanması mümkündür. Bu səbəbdən hava limanları quşları qorxutmaq üçün səs-küy generatorları, şahin və hətta helikopterlərdən istifadə edirlər.

Dolu daha az təhlükəli deyil, ancaq təyyarənin aqressiv hava axınını tapmaq və ətrafında uçması ən yaxşı çıxış yoludur.

3. Niyə turbinlərə spiral çəkilir?

Türbin demək olar ki, səs olmadan işləyə bilər. Bu anda ona yaxınlaşsanız, bir neçə metr atılacaqsınız və ağır xəsarət alacaqsınız. Bir sıra qəzalara görə, mühərrikin işlədiyi və ya istirahətdə olduğunu görmək üçün turbinin ortasını spiral və ya digər işarələrlə təyin etmək adətdir.

2. Niyə sərnişinlərə paraşüt verilmir?

Qəribə səslənir, ancaq təyyarə düşməyə başlayarsa, paraşütlə həyatınızı qurtara bilməzsiniz. Bir çox insan, hətta sakit vəziyyətdə olsa da, onu təhlükəsiz yerə qoyub yerə enə bilməyəcək və təyyarədən tullanaraq zərər görməmək üçün təyyarə yuxarıdakı 5 km-dən çox olmayan bir hündürlükdə yavaş-yavaş uçmalıdır.

Amma əl yükünə paraşüt götürən çarəsiz sərnişinlər də var. Siz onlardan nümunə götürə bilərsiniz, lakin öz paraşütün bahalı xarici avtomobil kimidir.

1. Pilotlar uçmaqdan qorxmurlar?

Tarixdəki ən böyük təyyarə qəzası göydə deyil, yerdə baş verib. 1977-ci ildə iki təyyarə uçuş zolağında toqquşdu və 583 nəfər öldü. Göydə təyyarə qəzaları nadir hallarda olur. Statistikaya görə, hadisələrin çoxu havaya qalxdıqdan sonra ilk 3 dəqiqə və enişdən 8 dəqiqə əvvəl baş verir. Ancaq təyyarə qəzasında olandan sonra da insanların 95,7% -i sağ qalır.

Odur ki, optimist düşünün, səyahətdən qalmayın. Həmişə Gəzməkdə!