Kleptomaniya, insanın ehtiyacı olmasa belə, oğurluq istəyinə qarşı dura bilməyəcəyi bir vəziyyət olaraq təyin olunur. Ən çox nəzarət problemi olan və yüksək impulsivliyi olan insanlarda rast gəlinir. Erkən uşaqlıq və yeniyetməlik dövründə çox rast gəlinən oğurluq həvəsi müxtəlif səbəblərdən yarana bilər. Bununla bağlı klinik psixoloq uşaq və yeniyetmə psixoloqu Aybəniz Urhan məlumat verib.

Onun sözlərinə görə, erkən uşaqlıq dövründə, daha çox eqoist olduqları zaman, uşaqlar sevdikləri bir çox obyektin özlərinə məxsus olmasını istəyərək oğurlaya bilərlər. Bu zaman uşaqlar etdiyinin icazəsiz götürmək, oğurlamaq olduğunun fərqində deyil. 4-5 yaşdan sonra uşaqlarda “mənim” və “sənin” anlayışlarının tədricən inkişaf etməsi müşahidə edilir. İbtidai məktəb yaşına çatdıqda uşaq bu anlayışlardan xəbərdar olur və ona aid olmayan əşyanı götürməməli olduğunun fərqindədir, lakin istəyə qarşı çıxmaqda çətinlik çəkə bilər.

“Əsas problemin impuls nəzarət problemi olduğunu deyə bilərik. Uşaqlar impulslarını cilovlamaqda çətinlik çəkirlər. Çox vaxt utandıqları üçün kömək istəyə bilmirlər. Bu davranışlardan biri və ya bir neçəsi olan uşaqlar heç bir problem olmadığını müşahidə etsələr, oğurluq hərəkətini təkrarlayacaqlar. 4-5 yaşdan kiçik uşaqlarda oyuncaq vermək və ya icazəsiz əşya götürmək davranışını oğurluq davranışı adlandırmırıq. Çünki bu yaşda uşaqlarda sahiblik, mənsubiyyət anlayışı hələ formalaşmayıb. Bu yaşda olan uşaqlar daha çox eqosentrik adlanır. 4-5 yaşından sonra uşaqların xoşuna gələn şeyləri impulsiv şəkildə və gələcəyi düşünmədən götürmək davranışlarını müşahidə edə bilərik. Bunu sorğuladığımız zaman “çox xoşuma gəldi, mən də istədim, o qədər bəyəndim ki, icazə almadan özüm üçün götürdüm” kimi cümlələr də eşidə bilərik”,-deyə psixoloq qeyd edib.

Psixoloq onu da bildirib ki, oğurluğu davranış nümunəsi halına gətirən uşaqlarda əvvəlcə həddindən artıq gərginlik, bu davranışdan sonra qısa müddətli həzz hissi və sonradan peşmanlıq müşahidə edə bilərik. Ancaq bu peşmanlıqdan sonra bu davranışla bağlı paylaşma ehtiyaclarını ifadə etmək və kömək almaq çox çətin ola bilər. Ona görə də uşaqlar adətən bu davranışı gizlədirlər. İbtidai məktəb dövrü ilə birlikdə uşaqlarda kleptomaniya əslində valideynlərin müşahidələri ilə daha tez-tez ortaya çıxır. Məsələn, bu vəziyyətlə qarşılaşan valideynlər övladları məktəbdən evə gələndə çantalarından qələm, pozan və onlara aid olmayan əşyaların çıxdığını müşahidə edə bilərlər. Valideynlər övladından soruşduqda biz adətən “Dostum verdi, müəllimim verdi” kimi cavablar alırıq, lakin bu davamlı olduqda, narahat olmaq üçün bir vəziyyətə çevrilə bilər.

Buna görə də, məktəblərdə çox yaxşı müşahidə prosesi və valideynlərlə əməkdaşlıq münasibətləri olmalıdır. Bu davranışı nümayiş etdirən şagirdin bu davranışı nə qədər tez-tez və hansı hallarda göstərdiyinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bu davranışa əlavə olaraq, başqa müşayiət olunan problemlərin olub olmadığı ayırd edilməlidir.

 

medicalmedia.az

Follow @7timesaz